Oduu Haaraya

MURNA AFANFAAJJII

 

Sab-boonaa-sab-boontuu, kan dubraa-dardaraa
Manguddoo Oromoo, hawwanii fi dhiiraa
Mee yaadhaa dhiroo seenaa  bara dheeraa
Hangudaay gabbataan lafa daabbaa mayraa
Waan kale nu goote, manguddoon araaraa
Waan tare yaadachuun boruuf nu gargaaraa
Osoo ijaan garruu, xurree dogoggoraa
Ilkaan nu balleeysaa bishaan mataharaa
Dhiiroo nurraa dhiisaa asoosama dharaa
Hidhannoo hin’hikkannuu akka Lichoo Bukraa(2)

Jiraachuu dadhabnee, nyaaphaan gidirfamaa
Makmaksa Oromoo kan kale diiramaa
Takka dhuufuun hubadhaa dhiirummaa
Dur moggaafamee, Lammaffaan harrummaa
Sadaffaan dhabamaa
Adii fi  gurraachaa, seenaa sangaa diimaa
IBSO fi AWO maqaa micciiramaa
Akkuma gaararraa torba jijjiiramaa
Arraa kunoo dhufee  loqodee, gungumaa
Dibbee ODF fii harka lamaan tumaa
Teenyee wal gaafannaa, mee dhaabadhaa jamaa(2)

Mataa  nu wareeree dhayne mana yaalaa
Ogeeysi nun je’e teeysan tun wallaalaa
Fayyaa fi maraataa, beekaa fi dhegelaa
Gaaddisa Oromoo, odaa jala bulaa
Korma gurraacha, killa jala qalaa
Seenaa bara dheeraa, suutatti xinxalaa
Baaqaa fi callaa garhar baasaa filaa
Falli biraa hin’jiruu dhafaa walii galaa(2)
Nyaataa fi dhugaatiin, yaadaaniis kununsaa
Osuma dhidhibnuu, ibiddaan karkarsaa
Osoo nutti  hin’himin, sagantaa geerarsaa
Sagalee ol kaasee, ganama bariisaa
“Moojisaan basaa, takka na gad baasaa”
Gogaa  na ballisaa, ani bu’ureeysaa”
Je’eeti dhawwaaqa mootiin waraabeeysaa
Yuusee-himimsee, hurruma isaa keeysaa
Dhugaa jirtu dhooysee du’a obbaleeysaa
Haqa baasuu didee kan guyyaa kaleeysaa
Arra afaan kamiin qabsoo nu dhaadheeysa?
Akka mana dasaa, kan gammoojjii keeysaa
Galgala jaaranii yoo diigan ganamuu
Badii dalagamte yoo wakkate namuu
Teenya malee hin’taatu,  ja’anii gungumuu
Tiyyumaan na baasii kan dhume haa dhumuu(2)

Badii-badii caaltu tan bara chaartaraa
Gootota Oromoo itti cufee mooraa
Ibidda nyaaphaatiin nurraa godhee daaraa
Dhugaa jirtu dhooysee hamma aduu arraa
Bifti isaa hedduu, akkuma gaararraa
Diimaa fi gurraacha, turuba geedaraa
Dallee oromtichaa, cubbuu itti raraa
Dubbii manifesto gad siiysee naaduraa
Mootiin  ODF, shakkiidhaan geeraraa
Arra sheek husseenii kottaa na ziyaaraa
Ibidda bobeeysaa, kan muka gaantiraa
Je’eeti waywaata, leenci afaan daaraa(2)

Suufa itti tuqee, Salphina badhatee
Shittoo urgooytuu, dhadhaa quyyifatee
Qaanii takkaan malee, nyaara isaa haddatee
Cubbuun afaan dammaa, arraata tolfatee
Gosaa fi gandaan dabballee filatee
Murna abbaa garaa, angoodhaan sobatee
Baabura cubbuu, Ameerikaa  dhaabee
Maqaa araaraatiin, lammii wali qabee
Mooraa qabsoo Oromoo tasgabbummaa dhabee”
“Nuti dhaaba hin’dhaabnu”, jechuudhaan jalqabee
Aduudhaan karkarsee, osoo dhaanuu dibbee
Naachaa fi qurxummiin, bishaan laga waabee
Gufuu  itti tahe tarkanfatuun dhibee(2)

Laalan ni mullata gaarri maxxaaqashaa
Qoqqoodanii bulchuu, tooftaalee habashaa
Buddeena amaaraa dhagaggaawaa – bushaa
Garaa nama guba keeysi isaa qooshaa
Kaanaan nu sossoba, nu godhee maasrashaa(2)

Dhuma baatii muddee, jalqaba Amajjii
Abjuudhaan  nu sehee, dheebotaa gammoojjii
Quree nu dhaadheeysee, osoo garruu xajjii
Halluudhaan bulbulee sukkara faranjii
Cunfee nu obaasuuf muree baala banjii
Tana duruu beeynaa nutti hin’taatu raajii
Karoora diinaa, murna afanfajjii
Sirni raabaa-gadaa, seerri gadaamoojjii
Gadaan Roobalee, ayyaanni Bimajjii
Itti haa dhodhoosu kumaatama fanjii
Badiirraa han’qisee Oromoota warjii
Booranaa, bareentoo, sab-boontoota gujii
Lukaan qaxxaamuraa, halkan ifa urjii
Finfinnee wal garraa,  ganda maqaan girjii
Booletti fannifnaa Alaabaa fi Fajjii(2)

Sabni Oromoo, beekaa fi guddaa
Goota, goota caalu, kan hin’qabne sodaa
Aadaa Oromoo, sirni raabaa-gadaa
Kan xurii hin’qabne, seeran babbareedaa
Kan saffuun tiiyfatu, ilma xiqqaa-guddaa
Habashaan balleeysuuf bara dheeraa sardaa
Siyaasaa  fi gandaan, amantiin nu qoodaa
Mee nurraa dhaabadhaa, lalistooni gandaa
Oromoon tokkicha, soddumaa fi addaa
Buddeeni Oromoo galamaammuu furdaa
Kan ambaa hin’barbannuu, nu jabeeysaa gadaa
Abbaan namaa, sa’aa, mootiin samii – rudaa
Waaqi Oromoo, Rabbiin keenya guddaa
Dhiichisaa-ragadaa, weeddisaa-gammadaa
Galata Rabbiitiif olka’aa sagadaa
Rirma dhaaba keeysaa nurra  qulqulleysee
Tokko –tokkoon galama keeysaa yaasee
Toltuudha nu baase, hamtuu nu fakkeeysee(2)

Lafa bariisaa dukkanti hammaattii
Manguddoon Oromoo, ja’an makmaksattii
Yaa murna afanfajjii, dubbiin tun si galtii?
Dhugaan ni hadhooyti, akka hargeeysaatii
Dandehanii hin’dhugan, laagaa nama cirtii
Mee malumaan sirbaa, ni baana ifatti
Jarjeraan waraaboo gaafa ciniinaatii(2)

Namni irbuu gane, beekaa ni maraataa
Yoo halaalaa laalan fayyuma fakkaataa
Sagalee ol fuudhee ifiin dudubbataa
Yoo dhugaa dhagahe, belbelee gubataa
Akka saree maratte eegee fira nyaataa
Lubbuun goototaa, hekeraan shinnigaa
Irbuun jaallanii, kaayoon sabaa ragaa
Nama sabaan deemu kan filu ulaagaa
Barnoota ammayyaa itti godhaa daangaa
Seenaa kaleeysaa, korojoolee  findigaa
Ifatti  mullisaa, gargar saaqaa dhugaa(2)

Dubbii ajaa’ibaa
dhagehaa waan dabaa
Beekaa -qaroon ambaa
Wallisaa fi  sirbaan, taphataan kubbaa
Bu’ura hawaasaa, dagalee jalqabaa
Mataa wali qabee, ajjeera  utubaa
Keenya hayyuun doomee
Dhegelaawee – jaamee
Wallaalaan dhaalamee
Korminiis sangoomee
Kan dhalu masheenee, kan sangome rimee
Akka funyaan saree qabbanaan ligidee
Qorii duwwaaratti qalamaan wal sardee
Lafa hin’baroonetti osuma barooduu
Lafa geeraraatti, osoo taa’ee aaduu
Waan harka  hinjirreef, manaamee -sujuuduu
Booyee-nyaqqisee, itoophiyaaf  gadduu
Bakka hin’dullannetti osuma sagaduu
Lafa hin’gadoonnetti, osuma gadooduu
Jatte-jattee namaa,  dubbiidhaaf araaduu
Osoo hin’beelawin sagalee alalchaa
Osoo hin’dheebotin liqimsee unachaa
Osoo hin’mugin ciisee gangalachaa
Osoo hin’dadhabin makiinaa yaabachaa
Osoo hin’daarin, shammatee uffachaa
Akkanaan dandahee bilisummaa  dhalchaa?
Ani naaf hin’gallee, yoo beeytan na galchaa
Nyaaphi, nyaapha caalu  suuraan amaartichaa
Goobanaa diimaan kan keeysi gurraachaa
Dhabamsiisuuf deemaa galama Oromtichaa(2)

Sab-boontoota sabaa, qurxaa fi caccabsaa
Qeeyroo Oromoo, barataa – barsiisaa
Daldalaa Oromoo, qotataa – horsiisaa
Ra’ee biyya ambaa mee nutti lakkisaa
Dhugaadhaan sardee, nuutu burjaajeeysaa
Gaafa biyya seente isintu kolaasaa
Maxxanaan gaadi’ee, cidhaan keeysaa yaasaa
Qabsoo walabummaa jabaadhaa fininsaa
Mootummaa wayyaanee ABO rooraasaa
Hidda gabroomfataa WBOn ni buqqisaa
Hawwii Oromootaa kaayoo ni dhugoomsaa
Sab-boonaa, sab-boontuu,  yaa tuuta kannisaa
Qeeyroo Oromoo, goota onnee soorsaa
Bakka jirtanii tokkummaa jabeeysaa
Diddaa gabrummaa, fincilaan bobeeysaa
Masaraa habashaa, irreen barbadeeysaa(2)

Ormiyaan ni walaboomti!!!

Itoophiyaan ni diigamti!!!

Aannoo aannoo2010@aol.com

Check Also

toophiyaa31

Ethiopian Empire: Socialism and Federalism as Schemes to Avert its Breakup

November 10, 2023 Fatansaa Sulee Shogodoo    The interest of this article is not to do …